Hallo!
Fijn dat je kijkt op de blog van Truecolors4u.
Waarom deze blog? Omdat de uitspraak “mijn ex is een narcist” tegenwoordig schering en inslag is. En ja, in veel gevallen, en zeker bij mensen die ik ontmoet in mijn praktijk, is dat ook zo. In andere gevallen krijg ik het gevoel dat het de narcist zelf is die deze uitspraken doet.
Kijk je liever naar de video, klik dan hieronder:
Duizenden artikelen op social media van hoe je nu kunt omgaan met een narcist, hoe je hem kunt herkennen, etc. Euh, ik heb zo een vermoeden dat narcisten dit ook lezen en misschien nog meer geïnspireerd raken? En ja, als het in het straatbeeld zo afgekeurd wordt, hoe kunnen ze dan nog de bewondering krijgen die ze nodig hebben als ze openlijk toegeven dat ze narcist zijn? Lastig toch? Dus andere strategie? Zelf zeggen dat “de ex een narcist is”? I don’t know, it’s just a feeling/thaught.
Dit zette mij ertoe deze blog te schrijven om mensen toch wat meer inzichten te geven voor ze het woord narcist of narcisme gebruiken. Het is toch belangrijk te weten waarover je spreekt? En trust me, ik heb het in het verre verleden zelf te pas en te onpas gebruikt om een bepaald gedrag van mensen te benoemen. Ik weet nu beter en wil dit graag met jullie delen. Eerst en vooral wil ik meegeven dat ik geloof dat narcisme ook een verdedigingsmechanisme is om met oude pijn om te gaan, die ontstond in de vroege kindertijd. Ze hebben een onrealistisch, vertekend zelfbeeld gecreëerd om overeind te blijven en het is hun manier om zich veilig te voelen. Vanuit dit perspectief kun je ook wat compassie voelen, ook al is dit niet altijd gemakkelijk.
Narcistische persoonlijkheidsstoornis versus narcistische persoonlijkheidstrekken
Eerst en vooral is het belangrijk een onderscheid te maken tussen een narcistische stoornis en narcistische persoonlijkheidstrekken. De narcistische persoonlijkheidsstoornis wordt beschreven als een pervasief patroon van grandiositeit (in fantasie of gedrag), behoefte aan bewondering en gebrek aan empathie, dat significante lijdensdruk of beperkingen veroorzaakt In het functioneren van de persoon in kwestie. De diagnose narcistische persoonlijkheidsstoornis kan enkel door een psychiater of psycholoog vastgesteld worden. De stoornis komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen en vaker bij jongeren dan bij ouderen. Bovendien gaat de stoornis vaak gepaard met andere stoornissen met name angststoornissen, stemmingsstoornissen en verslaving. Steeds meer onderzoek toont aan dat de narcistische persoonlijkheidsstoornis inderdaad een extreme uiting is van de narcistische persoonlijkheidstrek.
Als ik het woord narcist in mijn blog gebruik, heb ik het dan ook over iemand met narcistische persoonlijkheidstrekken.
Open en verborgen narcisten
Narcisten vinden zichzelf beter dan anderen en kijken neer op anderen. Ze maken een zelfverzekerde, charmante eerste indruk maar zijn heel erg bezig met het oordeel van anderen en willen vooral de bewondering van de ander. Als ze deze bewondering, die zij denken te verdienen, niet krijgen, voelen ze zich gekrenkt en zinnen ze op wraak. De arrogante en ruzieachtige kant van de narcistische persoonlijkheid komt aan de oppervlakte als de relatie intiemer wordt: ze scheppen op over zichzelf, maken gemene opmerkingen en zijn snel geïrriteerd en boos. De eerste, innemende eerste indruk brokkelt geleidelijk af. Ze hunkeren naar bewondering, maar worden binnen de kortste keren afgewezen, waarna hun zoektocht naar bewondering opnieuw begint.
Naast de narcisten die openlijk toegeven dat ze nu eenmaal de beste zijn, zijn er ook de verborgen narcisten. Een verborgen narcist zal zich veelal kwetsbaar opstellen om zo in te spelen op de gevoelens van compassie en empathie van de ander om daarmee zijn zin te krijgen. Een verborgen narcist kan zich als een kameleon aanpassen aan de persoon waar hij mee omgaat, om hiermee personen aan zich te binden. Dit zorgt ervoor dat hij een totaal ander persoon kan zijn afhankelijk met wie hij zich omringt. Puur en alleen om verzekerd te zijn van narcistische voeding en bewondering die hij nodig heeft. Veelal heeft een verborgen narcist mooie woorden en beloftes, maar gedraagt hij zich hier echter zelden naar. Veel beloven, weinig doen.
Soort zoekt soort?
Is het mogelijk dat de ex van een narcist ook narcistisch is? Blijkbaar wel, want ik las dat in een boek “soort zoekt soort”. Toen moest ik even slikken. Ik kan deels meegaan in deze uitspraak want ja, als ze elkaar kunnen bewonderen, dan is iedereen gelukkig toch? Terwijl de meeste mensen een partner zoeken bij wie ze intimiteit en verbondenheid vinden, zoeken narcisten partners met wie ze kunnen pronken. En welke partner voldoet beter aan dit ideaal dan een mede narcist? Een ander deel in mij vraagt zich dan af: gaan ze dan niet in competitie over wie er nu de beste is? En kijken ze dan niet neer op elkaar?
Narcisme en hechtingsstijl
Iemand met een vermijdende hechtingsstijl vermijdt intiem contact (en daarmee bedoel ik niet seks, dan wel emotionele verbondenheid en intimiteit) en wil zich niet hechten aan de ander. Vanuit dat perspectief kan ik me voorstellen dat mensen met een vermijdende hechtingsstijl zich aangetrokken voelen tot narcisten omdat ook zij liever geen intieme relatie willen of afhankelijk willen zijn van de ander. Mensen met een onveilige hechtingsstijl kunnen zich aangetrokken voelen tot dit kantje, omdat de ander dan niet te dicht komt en de relatie oppervlakkig blijft of ze hebben de kracht van de narcist nodig om zichzelf minder onzeker of minder angstig te voelen, dat wil niet zeggen dat ze zelf ook narcistisch zijn. Omgekeerd is het ook niet zo dat elke narcist een vermijdende hechtingsstijl heeft, het kan ook een angstige of ambivalente hechtingsstijl zijn. Wat wel zeker telt, is dat de hechtingsstijl hoe dan ook een rol speelt in de manier waarop je in relaties staat (zie ook blog: relaties en hechtingsstijl). Ik wou gewoon even mijn twijfel benoemen naar de uitspraak “soort zoekt soort” en de andere onderliggende redenen waarom niet-narcisten aangetrokken zouden kunnen worden tot narcisten.
Opposites attract?
En hoe zit het dan met empathische mensen en de aantrekkingskracht tot narcisten? Is het hier dan “opposites attract”? De empathische persoon die heel erg aanvoelt welke emotie er in een ander omgaat en zich kan inleven, wordt aangetrokken door de narcist die juist niet in staat is om met een ander mee te voelen of zich in te leven in de situatie? De empaat die de pijn van de narcist aanvoelt en zijn nood aan bewondering ziet als een schreeuw voor aandacht en hem wil redden en helpen, terwijl dit helemaal niet het geval is en de narcist enkel bewondering wil – tout court. Op deze manier gaat heel veel energie verloren en voelt de empaat zich op den duur leeg. Als de empaten daarenboven nog een laag zelfbeeld hebben, dan zijn ze een aantrekkelijke partner voor een narcist, want zij kijken op naar de narcist en meer heeft hij/zij niet nodig.
Is empathie dan niet goed? Juist wel, omarm je empathie! In combinatie met een positief en goed zelfbeeld zorgt het er net voor dat je niet in toxische relaties stapt of in ieder geval er niet te lang in blijft 😉. Het gaat dus niet enkel over het empatisch zijn, het gaat vooral om dat positief zelfbeeld. De combinatie van beiden zorgt ervoor dat jij, ook al voel jij je aangetrokken door een narcist, feilloos zult aanvoelen dat er iets niet klopt en je op dat moment, vanuit het “echt” zelfvertrouwen en de verbinding met jezelf, 100% op je intuïtie zult vertrouwen en stopt met de relatie of er überhaupt aan begint. Dat is toch een geruststelling?
“Echt” zelfvertrouwen en toxische relaties
“Echt” zelfvertrouwen, het durven volgen van je intuïtie is volgens mij één van de beste manieren om je te behoeden om in een toxische relatie te stappen. Omdat je vanuit de verbinding met jezelf, aanvoelt dat er iets niet klopt. En omdat je beseft dat jij de problemen van de narcist of van wie dan ook niet kunt oplossen. Iedereen heeft zijn eigen verantwoordelijkheid te nemen om met zichzelf aan de slag te gaan en zijn/haar problemen op te lossen. Daarnaast is ook het stilstaan bij je hechtingsstijl een heel belangrijke factor want als je een onveilige hechting hebt, heb je misschien die kracht van de narcist net nodig om je goed te voelen of voel jij je net veilig in zo’n relatie omdat je bang bent voor de intimiteit en liever aan de oppervlakte blijft… het is ook durven stilstaan bij jezelf en hoe jij je gedraagt in relaties.
Het is ook heel normaal dat je na een relatie met een narcist, als je de moed had om eruit te stappen, tijd nodig hebt voor jezelf om dat zelfvertrouwen te herstellen of misschien voor de eerste keer in je leven te werken aan dat zelfvertrouwen. Dus op die manier kun je die relatie bekijken als een cadeau voor jezelf. Want als je er echt aan werkt en in dat echt zelfvertrouwen gaat staan, ben je gelukkiger dan ooit ervoor. Je hoort wel eens zeggen, iedereen komt op je pad om je iets te leren, wel ik geloof eigenlijk wel dat dit zo is.
Gezonde eigenwaarde versus narcisme
Het is zeker mogelijk dat je, terwijl je werkt aan dat zelfvertrouwen, soms het gevoel krijgt dat je zelf narcistische trekken hebt of dat je na de relatie met een narcist jezelf die vraag stelt. Trust me, dit komt vanuit een laag zelfbeeld, soms mede gecreëerd door de narcist. Het is niet dat je narcistisch bent omdat je meer tijd of ruimte neemt voor jezelf of omdat jij je beter voelt met wie je bent. Het is ook niet de bevestiging die je soms vraagt of nodig hebt, vanuit dat laag zelfbeeld dat je narcistisch maakt. Een narcist heeft bewondering nodig, bevestiging is niet genoeg. En dit is een heel belangrijk verschil! Bewondering versus bevestiging. Jezelf “de beste vinden” versus jezelf “goed genoeg vinden”.
Een gezonde eigenwaarde geeft je ook een goed gevoel over jezelf, maar niet het idee dat je de beste bent of beter dan de ander. Een gezonde eigenwaarde laat je niet neerkijken op anderen, maar creëert wel een gevoel van gelijkwaardigheid. Een gezonde eigenwaarde vraagt niet om bewondering, maar vindt het wel leuk om zo nu en dan een gemeend, echt complimentje te krijgen. Because we’re only human. Met een gezonde eigenwaarde voelen we ons nog altijd goed, ook al krijgen we de bevestiging niet, een narcist krijgt fysiek pijn als hij de bewondering niet krijgt die hij wil. Een gewoon oprecht complimentje is niet goed genoeg voor een narcist, neen, zij willen horen dat ze de beste zijn, alles in superlatieven, anders is het niet genoeg. En hier komt dan weer de compassie voor de narcist, want het moet nogal een vermoeiend leven zijn als je goed gevoel afhangt van bewondering en superlatieven. Dat wil zeggen dat de lat altijd heel hoog ligt en het is toch echt niet realistisch om in alles de beste te zijn? Weet wie je bent, wat je talenten zijn en wees daar gelukkig mee. Iedereen heeft zijn unieke talenten en dat is al meer dan genoeg.
In tegenstelling tot narcisten vinden mensen met een hoge zelfwaardering zichzelf niet alleen goed en mooi genoeg, maar ook warm en zorgzaam. En deze laatste 2 woorden staan meestal niet in het woordenboek van een narcist! Ook al kun je de indruk krijgen, ze doen het alleen om wat zij ervoor terugkrijgen. Als je een gezonde eigenwaarde en zelfvertrouwen hebt, dan zie je zowel jezelf als de ander als waardevol en mag iedereen “erbij horen”. Een narcist ziet zichzelf als superieur, vindt anderen inferieur en wil zichzelf onderscheiden omdat er maar één de beste kan zijn: zij/hij! Als je “echt” zelfvertrouwen hebt, is je zelfbeeld stevig verankerd in de realiteit. Een narcist heeft geen realistisch, dan wel een overgewaardeerd, vertekend en onrealistisch zelfbeeld.
Stop hiding 😊
Jezelf verstoppen omdat je niet opnieuw zo’n relatie wilt, heeft totaal geen zin. De tijd nemen om te herstellen en dat zelfvertrouwen terug op te bouwen? Ja, goed idee! Trust me, daarna durf je weer open te staan voor nieuwe en deze keer echte, betekenisvolle relaties omdat je volledig vertrouwt op jezelf om aan te voelen welke mensen, relaties goed voor je zijn en welke niet en dan ook KIEST voor wat goed is voor jou. Ook vanuit het bewust zijn en anders omgaan met jouw hechtingsstijl.
Je verstoppen en niet meer open staan voor mensen of relaties is geen goed idee. Jij bent het waard om er te zijn! Jij bent het waard om gezien, gehoord, geaccepteerd, gewaardeerd, geliefd en begrepen te worden. Jij bent het waard om gelukkig te zijn en ik denk niet dat een mens gemaakt is om alleen te zijn. We verdienen allemaal iemand die van ons houdt precies voor wie we zijn en omgekeerd. De voorwaarde is alleen dat jij in eerste instantie weet wie je bent want je kunt niet zomaar van de ander verwachten dat hij/zij weet wie je bent. Als je echt weet wie je bent en jezelf ook durft tonen, dan sta je open voor anderen en geef je hen de kans om ook jou “echt” te leren kennen. En dat weten wie je bent, is niet alleen je bewust zijn van je talenten, van wat je drijft in het leven, van jouw waarden. Weten wie je NU bent, is ook het verleden verwerken, vergeven en een plaats geven. De lessen meenemen, jezelf en de ander vergeven en dan vanuit dat “echt” zelfvertrouwen, de verbinding met jezelf een nieuw en beter hoofdstuk van je leven beginnen. Open staan voor nieuwe relaties met het vertrouwen dat wie of wat er ook op je pad komt, jij sterk genoeg bent of feilloos aanvoelt wat goed voor je is en daar ook voor kiest.
Ik wil toch ook even aangeven dat mensen die een relatie gehad hebben met een partner met een narcistische “stoornis” nog door een grotere hel gaan als ze de moed hebben om de relatie te beëindigen! En wat ik vooral schrijnend vind in dit geval, zijn de kinderen die erbij betrokken worden en gebruikt worden in dit narcistische spelletje. Naast het psychologisch aspect, daarnaast ook de ellenlange rechtszaken die telkens opnieuw uitgesteld worden. Staat er iemand stil bij het effect dat dit heeft op de kinderen? Hoe hun toekomst bepaald wordt door deze ellende? Ik denk dat hier meer aandacht mag besteed worden vanuit de bescherming van het kind.
Bottom line: Werk aan dat zelfvertrouwen zodat je feilloos je intuïtie kunt en durft volgen. Narcisten hebben een onrealistisch, vertekend zelfbeeld gebaseerd op superlatieven dat ze zichzelf eigen gemaakt hebben als verdedigingsmechanisme. Mensen met een laag zelfbeeld zijn aantrekkelijke partners, want ze cijferen zichzelf weg en kijken op naar de narcist die hierdoor krijgt wat hij zo nodig heeft: bewondering. Tegelijkertijd kan het zijn dat jij de kracht van de narcist nodig hebt om jouw onzekerheden te voeden als je zelf niet in je kracht staat. In plaats van de schuld bij de ander te leggen door te zeggen dat de ex narcist is, misschien toch even stilstaan bij jezelf en je bewust worden wat je zo aantrok in die relatie, wat jij kreeg dat je zo nodig had en NU dringend aan jezelf wilt geven zoals bijvoorbeeld zelfvertrouwen😉. Pas dan kun je de ander en jezelf vergeven, in je kracht gaan staan en andere keuzes maken. Als je echt in verbinding bent met jezelf vanuit dat echt zelfvertrouwen, dan kun je niet anders dan je gevoel volgen en de juiste keuzes maken voor jezelf. De juiste keuzes naar de mensen met wie jij je omringt. Als je “voelt” dat er iets niet klopt, dan is dat meestal ook zo, ook al kun je niet precies benoemen wat. En je hoeft het toch ook helemaal niet te benoemen of een woord op te plakken? Het voelt gewoon niet goed PUNT! Aan wie het ligt of wat de reden is, doet er eigenlijk niet toe. Wat er wel toe doet, is goed voor jezelf zorgen en durven vertrouwen op je intuïtie en daar naar handelen. Eerder gaan naar “ik ben….” en niet “mijn ex is….” Uit de slachtofferrol én in je kracht! Je verantwoordelijkheid nemen voor je eigen keuzes en beseffen dat ook de narcist zijn bagage heeft. Geen medelijden, wel compassie… als het even kan en kies voor:
Ik hoop dat deze blog wat duidelijkheid bracht en ook wat begrip. Er wordt zoveel geschreven en gepraat over narcisme. Het is een eindeloze discussie over wat het nu wel of niet is, hoe je het kunt herkennen, mee om kunt gaan, etc… Ik zou zeggen: leer vooral jezelf kennen! Herken en erken wat bij jou leeft, hoe jij in relaties stond en hoe jij in de toekomst in relaties wilt staan. Kies voor jezelf en kies dan ook voor die relaties die goed voelen. Vanuit dat “echt” zelfvertrouwen, de verbinding met jezelf open staan om in verbinding te gaan met de ander met de daarbij behorende goede manier van communiceren. (zie ook blog “ik hou van mij” en “relaties en hechtingsstijl” ).
Mijn inspiratie voor deze blog komt uit vele vakliteratuur* over narcisme en eigen ervaringen. Andere meningen en reacties zijn meer dan welkom in de “comments” onder blog. Feel free!
Op een leven met meer kleur,
Ilse Deklippel
Truecolors4u
P.S.: Spreekt dit je aan, heb je vragen, ben je op zoek naar één-op-één begeleiding of wens je meer info met betrekking tot het SINGLES-traject? Aarzel niet en plan een telefoongesprek of video-call in via deze link:
Plan hier je vrijblijvende gratis 30-minuten durend gesprek in.
Voelt het beter om face-to-face een vrijblijvend kennismakingsgesprek te hebben, kan dit natuurlijk ook. Gewoon via dezelfde weg een afspraak inplannen en aangeven in de comment. We plannen dan een afspraak in om “in t’ echt” te voelen hoe de verbinding is en wat we voor elkaar kunnen betekenen. Ik kijk er alvast naar ut!